🍇 Zdrowe wzorce żywieniowe, takie jak dieta śródziemnomorska, są bogate w witaminy, minerały i inne związki bioaktywne, które mogą poprawić zdrowie kardiometaboliczne.
Zainteresowanie badaczy przenosi się obecnie z dobrze znanych witamin na grupę związków roślinnych, zwanych polifenolami.
🍏 Od witamin do polifenoli
Wiemy już, że jedną z najzdrowszych diet jest dieta śródziemnomorska.
Jest ona bogata w owoce, warzywa i inne pokarmy roślinne, co może być powodem, dla którego może chronić przed chorobami kardiometabolicznymi.
Pokarmy roślinne to “pokarmy bogate w składniki odżywcze”, co oznacza, że są one stosunkowo niskokaloryczne, ale bogate w składniki odżywcze, takie jak witaminy i minerały. Oprócz tego są bogate w błonnik pokarmowy i substancje fitochemiczne.
🍎 Witaminy
W pierwszej połowie XX wieku zidentyfikowano wiele witamin i minerałów.
Odkrycie tych witamin i minerałów doprowadziło do zapobiegania i leczenia chorób związanych z niedoborem składników odżywczych, w tym szkorbutu, krzywicy i anemii.
Na przestrzeni dziesięcioleci naukowcy odkryli właściwości przeciwutleniające niektórych witamin, na przykład witaminy C, witaminy E i β-karotenu.
Przeciwutleniacze pomagają chronić ludzki organizm przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki, takie jak reaktywne formy tlenu (ROS).
Te wolne rodniki mogą powodować uszkodzenia tkanek ciała, komórek i DNA, co może prowadzić do chorób przewlekłych, takich jak choroby układu krążenia i nowotwory.
Pod koniec XX wieku wielu naukowców badało rolę przeciwutleniaczy w zapobieganiu chorobom przewlekłym i starzeniu się.
Liczne prospektywne badania kohortowe wykazały ochronny związek witamin z ryzykiem chorób.
Naukowcy stali się entuzjastyczni i zainicjowali szereg badań interwencyjnych z suplementami witaminowymi w dużych grupach osób (wysokiego ryzyka).
Wyniki były rozczarowujące – w większości badań nie znaleziono dowodów na kardioprotekcyjne działanie β-karotenu, witaminy C, witaminy E i kwasu foliowego. Niedawno duże badanie VITAL również nie wykazało wpływu suplementacji witaminą D na zdarzenia sercowo-naczyniowe.
⚠️ Suplementy witaminowe mogą być nawet powodem do niepokoju.
Wiele badań wykazało wzrost ryzyka zachorowania na raka w przypadku stosowania wysokich dawek witamin antyoksydacyjnych, na przykład w przypadku β-karotenu, który zwiększał ryzyko zachorowania na raka płuc u palaczy (badanie ATBC). Oświadczenia zdrowotne związane z witaminami antyoksydacyjnymi zostały jak dotąd odrzucone przez autorytatywne organy, a hipoteza antyoksydacyjna staje się coraz mniej popularna.
Nauka skupia się obecnie na witaminach i fitochemikaliach, zwłaszcza polifenolach.
🫒 Polifenole
Polifenole występują w większej różnorodności i ilości w pokarmach roślinnych niż witaminy.
Zapewniają owocom i warzywom kolor, taki jak czerwony kolor jagód, ale także powodują brązowienie, na przykład w jabłkach. Mają również właściwości przeciwutleniające.
Polifenole są obecnie szeroko badane pod kątem ich potencjalnego korzystnego wpływu na zdrowie kardiometaboliczne.
Część korzyści płynących z diety śródziemnomorskiej przypisuje się także wysokiej zawartości polifenoli (oprócz witamin), takich jak hydroksytyrozol (związek fenolowy obecny w oliwkach i oliwie z pierwszego tłoczenia).
W diecie śródziemnomorskiej czerwone wino zawiera inny polifenol – resweratrol. Związek ten był intensywnie promowany ze względu na przypisywane mu działanie chroniące serce.
Jednak badania nad resweratrolem przyniosły głównie negatywne rezultaty, a ilości tego związku w czerwonym winie są prawdopodobnie zbyt niskie, aby wywierać znaczący wpływ.
Inną ciekawą grupą polifenoli są flawonoidy.
🍫 Flawonoidy a zdrowie kardiometaboliczne
Flawonoidy różnią się znacznie pod względem struktury, co ma wpływ na ich wchłanianie, dystrybucję i metabolizm.
W wyniku tego mają one również różny wpływ na szlaki molekularne i fizjologiczne. Flawonoidy mogą oddziaływać z mikrobiotą jelitową.
Do tej pory zidentyfikowano niemal 4700 różnych struktur flawonoidów.
Flawonoidy zostały powiązane z niższym ryzykiem chorób układu krążenia i cukrzycy typu 2. Chemiczna struktura flawonoidów pozwala na ich działanie przeciwutleniające. Niemniej jednak, jak wspomniano wcześniej, to prawdopodobnie nie jest jedyny powód, dla którego mogą one być korzystne dla zdrowia.
Obiecujące wyniki uzyskano w przypadku izoflawonów i katechin. Kakao lub ciemna czekolada są bogate w flawan-3-ol – flawonoid, który wykazał korzystny wpływ na ciśnienie krwi, funkcję śródbłonka, insulinooporność i poziomy lipidów we krwi w kilku badaniach randomizowanych. Podobne wyniki osiągnięto dla antocyjanów, które znajdują się np. w jagodach.
Korzystny wpływ określonych flawonoidów na funkcjonowanie naczyń krwionośnych można wytłumaczyć poprzez wpływ tlenku azotu (NO – cząsteczkę rozszerzającą naczynia krwionośne) na śródbłonek.
Flawonoidy mogą również wpływać na inne aspekty układu sercowo-naczyniowego. W kilku badaniach określone flawonoidy zmniejszały markery stanu zapalnego, takie jak czynnik martwicy nowotworów alfa (TNFα).
Wyniki badań obserwacyjnych zgadzają się z wynikami badań naukowych. Badania kohortowe prowadzone zarówno w populacjach zachodnich, jak i azjatyckich wykazały niższe ryzyko zdarzeń kardiometabolicznych u osób spożywających większe ilości flawonoidów lub bogate w flawonoidy pokarmy, takie jak herbata i kakao.
Niemniej jednak większość ustaleń dotyczących flawonoidów i zdrowia kardiometabolicznego pozostaje na razie w stadium wstępnym i wymaga potwierdzenia w większych, długoterminowych badaniach.
➡️ Podsumowanie
Wiele witamin zostało skorelowane ze zmniejszonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych w badaniach obserwacyjnych, jednak większość prób suplementacji witaminowych nie wykazała działania kardioprotekcyjnego.
Badania nad działaniem kardiometabolicznym flawonoidów i innych polifenoli są stosunkowo nowe. Wstępne wyniki wydają się obiecujące.
Określone flawonoidy, takie jak te pochodzące z kakao i herbaty, mogą potencjalnie poprawić zdrowie naczyń krwionośnych i metabolizm glukozy.
📲 Zgłoś się na konsultację online: TUTAJ
Twój Trener Zdrowia
Karolina Pieprzyk ♦️
