🦴 Osteoporoza to choroba kości. Powoduje ona utratę zbyt dużej ilości kości, wytworzenie zbyt małej ilości kości lub obie te przyczyny. Stan ten sprawia, że kości stają się bardzo słabe i naraża Cię na ryzyko złamania kości podczas normalnej aktywności.

Uderzenie w coś lub niewielki upadek może spowodować złamania. U osób, które nie mają osteoporozy, złamanie kości w takich sytuacjach jest mało prawdopodobne. Kiedy masz osteoporozę, zwłaszcza w zaawansowanych przypadkach, nawet kichnięcie może złamać kości.

Chociaż nie da się przewidzieć, czy rozwinie się u Ciebie osteoporoza, istnieją pewne cechy i zachowania, które zwiększają ryzyko. Niektórymi z nich można się zająć i je zmienić, a innych nie.

Osteoporoza staje się poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego w skali globalnej.

🦴 Termin “osteoporoza” pochodzi od greckiego słowa osteon, które oznacza “kość” i poros, które oznacza “przejście” lub “przestrzeń”.

Osteoporoza została uznana za chorobę w XIX wieku, a po raz pierwszy opisał ją angielski chirurg Astley Cooper (1768-1841), który zauważył, że dotyka ona osób starszych.

W 1820 roku francuski lekarz Jean Lobstein (1777-1835) ukuł termin “osteoporoza”, ponieważ kości osób dotkniętych chorobą miały większe niż zwykle szczeliny lub pory.

🦴 Osteoporoza może wystąpić u obu płci, ale jest znacznie częstsza u kobiet po menopauzie. W rzeczywistości, ze względu na utratę estrogenu, który normalnie zapobiega utracie kości, starsze kobiety są cztery razy bardziej narażone niż mężczyźni na rozwój tego schorzenia. Szacuje się, że 50 procent kobiet zachoruje na osteoporozę w ciągu swojego życia. Oczekuje się, że liczby te wzrosną ze względu na wzrost liczby starzejących się populacji na całym świecie.

Pomimo tego, że wiele osób starszych cierpi na osteoporozę, można jej zapobiegać.

🦴 Raporty wskazują, że ponad 200 milionów na całym świecie cierpi na osteoporozę, przy czym ryzyko to wzrasta prawie 6-krotnie u kobiet w wieku 90 lat w porównaniu z kobietami, które mają 60 lat.

Osteoporoza jest odpowiedzialna za blisko 9 milionów złamań rocznie na całym świecie.

Szacuje się, że do 2050 roku globalna zapadalność na złamania biodra u mężczyzn wzrośnie o 310%, a u kobiet o 240%, w porównaniu z danymi z 1990 roku.

🦴 Przyczynę częstszego występowania osteoporozy wraz z wiekiem można zrozumieć na podstawie następującego faktu.

Masa kostna podwaja się między urodzeniem a drugim rokiem życia, ponownie podwaja się do 10 roku życia, i ponownie podwaja się w wieku kilkunastu lat. Wzrasta ona do około 30 roku życia, kiedy to osiąga się maksymalną masę kostną. Po 30 roku życia więcej tkanki kostnej jest tracone niż zastępowane przez przebudowę kości, co powoduje spadek masy kostnej o 5-10% co dekadę.

⚠️ Do czynników ryzyka rozwoju osteoporozy należą m.in.

Czynniki ryzyka, na które nie mamy wpływu:

1. Płeć – częściej występuje u kobiet.
2. Wiek – ryzyko wzrasta wraz z wiekiem.
3. Wielkość ciała – małe, szczupłe kobiety mają większe ryzyko.
4. Pochodzenie etniczne – kobiety rasy kaukaskiej i azjatyckiej mają najwyższe ryzyko. Kobiety rasy hiszpańskiej i czarnej mają niższe ryzyko.
5. Historia rodziny – osteoporoza zazwyczaj występuje w rodzinie. Jeśli ktoś z rodziny cierpi na osteoporozę lub złamał kość, istnieje większe prawdopodobieństwo, że Ty również będziesz miała osteoporozę.

Inne czynniki ryzyka to:

1. Hormony płciowe – Obniżony poziom estrogenów z powodu menopauzy lub braku miesiączki może powodować osteoporozę u kobiet. Obniżony poziom testosteronu może prowadzić do osteoporozy u mężczyzn.
2. Anorexia nervosa (zaburzenie odżywiania) – może powodować osteoporozę.
3. Niskie spożycie wapnia i witaminy D – dieta uboga w wapń i witaminę D zwiększa ryzyko osteoporozy.
4. Leki – Niektóre leki, takie jak sterydy, zwiększają ryzyko osteoporozy.
5. Poziom aktywności – Siedzący tryb życia, brak ruchu lub długotrwałe unieruchomienie mogą powodować osłabienie kości. Trening siłowy zwiększa gęstość kości.
6. Palenie – Papierosy są szkodliwe dla zdrowia kości.
7. Alkohol – Zbyt duża ilość alkoholu może prowadzić do utraty kości i złamań kości.

Kręgosłup jest najczęściej uszkadzaną strukturą kostną w osteoporozie. Może to powodować ból pleców, utratę wzrostu oraz skrzywienie barków i pleców.

Najpoważniejsze skutki osteoporozy wynikają ze złamania biodra. Najczęściej występują one u osób powyżej 70 roku życia. Prawie wszystkie osoby, które doznają złamania biodra, wymagają operacji. Po zabiegu operacyjnym pacjenci ci muszą korzystać z pomocy rodziny, przyjaciół lub pracowników służby zdrowia w codziennych czynnościach, takich jak kąpiel, ubieranie się i zakupy, co prowadzi do utraty niezależności.

Powikłania po operacji mogą być również poważne.

Złamania nadgarstka, ręki, miednicy, nogi lub żeber mogą powodować znaczny ból i krótkotrwałą niepełnosprawność.

🦴 Niestety, również u ludzi w młodszym wieku coraz częściej diagnozuje się osteoporozę z powodu zaburzeń równowagi hormonalnej wynikających z cukrzycy, nieregularności miesiączkowania, długotrwałej terapii sterydowej i złego odżywiania.

Badania sugerują, że gazowane napoje, zwłaszcza te, które zawierają kwas fosforowy, zwiększają ryzyko osteoporozy. W rzeczywistości, napoje gazowane te są określane jako “osteoporoza w puszce”.

Badania wykazały, że dorastający chłopcy spożywający mniej niż 1000 miligramów wapnia dziennie i dziewczęta spożywające mniej niż 850 miligramów dziennie nie osiągną optymalnego poziomu masy kostnej.

🦴 Osteoporoza jest określana jako “cicha choroba”. Prawie nie daje żadnych objawów, a po raz pierwszy jest diagnozowana dopiero wtedy, gdy dojdzie do złamania.

Diagnozuje się ją za pomocą testów mierzących masę lub gęstość kości. Można je wykonać u pacjentów, którzy doznali złamania, aby potwierdzić obecność osteoporozy. Testy mogą być również wykonywane u osób w celu wykrycia obecności zmniejszonej masy kostnej (osteopenii), która jest czynnikiem ryzyka rozwoju osteoporozy.

Powszechnie wykonywane testy obejmują skan DEXA (absorpcjometria promieniowania rentgenowskiego o podwójnej energii), który szacuje gęstość kości w kręgosłupie, biodrze lub całym ciele.

Dostępne są inne metody, które oceniają gęstość kości w miejscach obwodowych, takich jak pięta, nadgarstek i palec. Są one zazwyczaj tanie i szybkie, ale uważa się je za metody screeningowe do oceny ryzyka osteoporozy. Skan DEXA powinien być wykonany w celu potwierdzenia rozpoznania u osób z umiarkowanym lub wysokim ryzykiem.

🦴 Leczenie osteoporozy obejmuje następujące aspekty

1. Zdrowy styl życia i zrównoważona dieta
2. Przyjmowanie odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D w diecie i w postaci suplementów.
3. Regularny plan ćwiczeń dostosowany do wieku i kondycji danej osoby
4. W razie potrzeby leki. Leki obecnie zatwierdzone do leczenia osteoporozy obejmują bifosfoniany, kalcytoninę, raloksyfen, estrogenową terapię zastępczą i teriparatyd (hormon przytarczyc).

🦴 Osteoporozie można zapobiec lub przynajmniej zmniejszyć jej ryzyko poprzez następujące działania

1. Spożywanie codziennie świeżych owoców i warzyw.
2. Przyjmowanie niezbędnej ilości wapnia poprzez dietę lub suplementy.
3. Dostarczanie zalecanej ilości witaminy D.
4. Ograniczenie spożywania cukru i napoi gazowanych.
5. Zaprzestanie palenia i ograniczenie alkoholu.
6. Podejmowanie środków ostrożności w celu zapobiegania upadkom – większość złamań występuje z powodu upadku, któremu można było zapobiec.

➡️ Podsumowanie

Czy można zapobiec osteoporozie?

Chociaż nie ma sposobu, aby w 100 procentach zapobiec osteoporozie – ze względu na to, że niektóre czynniki ryzyka są poza Twoją kontrolą – środki zapobiegawcze absolutnie pomagają. Utrzymanie odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej oraz zdrowa dieta to najważniejsze rzeczy, które możesz zrobić, aby zapobiec tej chorobie kości (i poradzić sobie z nią).

Przy osteoporozie ważne jest, aby pozostać aktywnym i dobrze się odżywiać, aby utrzymać mocne kości i mięśnie. Jednak osteoporoza zwiększa ryzyko złamań kości, więc może być konieczne dostosowanie harmonogramu lub rodzaju aktywności w ramach środków ostrożności.

Obawy dotyczące bezpieczeństwa związane z osteoporozą mogą wymagać od Ciebie ukierunkowanych zmian w stylu życia, co może uchronić Cię przed nadmiernymi upadkami i złamaniami.

Twój Trener Zdrowia

Karolina Pieprzyk ♦️